Saffraan, het rode goud

Op het einde van de maand februari brengt de Krokusvakantie een periode om de sombere wintermaanden te doorbreken. 

Krokusjes kondigen de lente aan. Ze zijn het symbool van een nieuw begin. 

Er zijn een 100-tal soorten in het geslacht "crocus". Eentje daarvan verdient van ons wat extra aandacht: de crocus sativus of Saffraankrokus.

De saffraankrokus groeit niet, zoals de doorsnee krokus uit de tuin, in het voorjaar, maar wordt geteeld en bloeit in het najaar. Ze brengt wel figuurlijk wat licht in de donkere wintermaanden. Al eeuwenlang wordt ze ingezet voor de geestelijke gezondheid: voor een positief gemoed, een ontspannen gevoel en meer emotionele harmonie. Wetenschappelijk onderzoek bevestigt nu deze aloude tradities.  

Reden genoeg om dit delicate bloemetje eens nader onder de loep te nemen. 

De Saffraankrokus

De saffraankrokus, die niet in het wild voorkomt, werd al in de oudheid geteeld. Uit deze krokus wordt saffraan gewonnen.  Iran is met voorsprong de grootste producent, maar ook binnen Europa wordt er saffraan geteeld, met name in Spanje en Griekenland. Maar ook op kleinere schaal in Frankrijk, Italië, Oostenrijk en Turkije. Sinds 2013 is er ook in België (Herentals) een saffraanboerderij. 

Saffraan bloeit slechts gedurende circa acht dagen in de herfst met violette bloemen. Elke bloem heeft drie bloedrode stampers en drie gele meeldraden. Deze drie rode stampers zijn de saffraandraden. Ja, je hoort het goed: elke bloem brengt slechts 3 saffraandraden voort! Voor 1kg saffraan heb je tot 150.000 bloemen nodig. 2 voetbalvelden met saffraanbloemen en 40 uur werk om deze 150.000 bloemen te plukken. Saffraanteelt vraagt dus veel ruimte en de oogst is arbeidsintensief. Saffraan is dan ook een van de meest zeldzame en duurste kruiden ter wereld. Niet voor niets wordt saffraan het rode goud genoemd.

Gelukkig heb je meestal maar enkele draden nodig, zowel in de keuken als voor gezondheidsdoeleinden.

Helaas is saffraan daarom ook fraudegevoelig. Koop daarom liefst je saffraan in de vorm van de saffraandraden en niet in de poedervorm, want daar wordt nogal eens mee gesjoemeld. 

Saffraan in de keuken

Saffraan is al eeuwenlang één van de meest waardevolle specerijen ter wereld. In de keuken wordt saffraan gebruikt om maaltijden een zoete ietwat bittere smaak te geven, en natuurlijk om het eten geel te kleuren. Saffraan smaakt een beetje naar honing, maar dan bitterder. In Europa bekende gerechten zijn Bouillabaisse, Risotto alla Milanese, Zweedse Lussekatter (zoetgebak) en natuurlijk Paella. In Iran worden rijstgerechten met saffraan verfijnd.  En bij ons ken je de saffraan natuurlijk van de rijstpap (check recept onderaan de pagina)!

Saffraandraadjes moeten helder oranjerood tot bloedrood van kleur zijn. Goede saffraan geeft een heerlijke geur af.

Saffraan is oplosbaar. Doe de saffraandraadjes in een beetje opgewarmde vloeistof (water of melk) die je voor de bereiding gebruikt, kneus ze wat en laat ze daarna even weken om voldoende geur, smaak en kleur af te kunnen geven. Gebruik je toch saffraanpoeder van een betrouwbare leverancier, los deze dan ook best even op een vloeistof vooraleer aan je gerecht toe te voegen. 

Saffraan in de oude tradities

Saffraan wordt reeds lang in verschillende culturen gebruikt als een geneeskrachtige plant.

De Mesopotamiërs en de Grieken gebruikten saffraan als een maagmiddel. Homeros sprak reeds in de Ilias over saffraan, onder de naam Krocoz, wijzend op het gebruik van saffraan als medicijn en parfum. En zoals sommige auteurs bevestigen, werd er tijdens de bacchanalen (Romeinse drinkpartijen) saffraan op de grond gestrooid, omdat het aroma bijdroeg tot het ophitsen van de gasten. Bij problemen met tanden en ogen werden in Egypte saffraan ingezet. De ­Perzen gebruikten het als afrodisiacum, mengden het in eten om de geest te verlichten en om melancholie of zwaarmoedigheid te verjagen. Alexander de Grote gebruikte bijna een kopje saffraan per dag. Hij nam een bad van saffraan als hij gewond was, pijnlijke gewrichten had en om wondjes te genezen. En Cleopatra nam melkbaden met saffraan.

In Engeland werd saffraan in de Middeleeuwen gebruikt om pijnen te verlichten. “Eens de actieve stoffen van saffraan het hart bereikt hebben, veroorzaakt saffraan gelach en vreugde.” Het voorschrijven van saffraan als behandeling tegen depressies kwam voor in alle medische geschriften en was algemeen gekend onder de bevolking.

Ook in het Oosten, vooral in de volksgeneeskunde in Indië en Tibet, maar ook in de traditionele Chinese geneeskunde wordt saffraan o.a. als maagversterkend en kalmerend middel gebruikt. 

Tegenwoordig worden steeds meer traditionele toepassingen bevestigd in wetenschappelijk onderzoek.

Uit analyse blijken dit de 3 belangrijkste bio-actieve stoffen in saffraan:

• Pirocrocine: deze geeft saffraan haar bittere smaak
• Crocine: deze geeft saffraan haar intense kleur
• Safranal: geeft als vluchtig ingrediënt saffraan haar aroma

Vooral de inhoudsstoffen crocine en safranal blijken gezondheidsbevorderende effecten te hebben.

Een saffraanextract kan vaak hulp bieden bij neerslachtigheid en depressiviteit. Dit gunstige effect wordt voor een deel verklaard door de inwerking op de zogenaamde “neurotransmitters” of zenuwsignaalstoffen, die prikkels in het zenuwstelsel overbrengen. Zo verhoogt safranal het serotonine niveau in de hersenen (de neurotransmitter) die zo belangrijk is voor een positieve, opgeruimde stemming. Crocine verhoogt de neurotransmitters dopamine (gevoelens van genot, geluk, liefde en belangrijk voor motivatie) en noradrenaline (belangrijk voor concentratie en waakzaamheid).

De inhoudsstof safranal bindt op de GABA A-receptoren in de hersenen, waardoor er ook van een natuurlijke rustgevende en angstdempende werking kan gesproken worden. Saffraan kan dus ook nuttig zijn bij zenuwachtigheid, alledaagse stress en angst.
Vanwege de antioxiderende, ontstekingsremmende werking en de positieve invloed op neurotransmitters worden er ook meer en meer andere gunstige invloeden van saffraan vastgesteld op o.a. slaap, concentratie, bloeddruk, geprikkelde darm, menstruatiepijnen,… Ongetwijfeld horen we daar in de toekomst nog meer over!

Wil je graag de heilzame effecten van saffraan ondervinden?

Je kan zelf saffraanmelk maken of saffraan in de keuken gebruiken in bijvoorbeeld rijstpap. Zoek je een meer therapeutisch effect, dan zijn gestandaardiseerde preparaten van saffraan interessanter.

Laat je adviseren en inspireren door Huis de Cat! 

PRODUCT IN DE KIJKER:  SOLGAR MENOPRIME

De menopauze is een normaal en natuurlijk onderdeel van het ouder worden voor alle vrouwen en zorgt ervoor dat het lichaam minder oestrogeen produceert. Dit zorgt ervoor dat het lichaam zich anders gaat gedragen en een breed scala aan symptomen kan worden ervaren. Er wordt aangenomen dat tot 85% van de vrouwen in de menopauze ondersteuning zoekt om deze symptomen te verlichten met een niet-hormonale benadering.

Opvliegers zijn een van de meest voorkomende klachten, maar veel vrouwen ondervinden ook emotionele en mentale klachten waarover helaas weinig gesproken wordt.  Solgar MenoPrime kan verlichting geven op beide aspecten van de menopauze.

MenoPrime is speciaal ontwikkeld voor vrouwen in de overgang. Dit natuurlijke supplement bevat gepatenteerde extracten van Siberische rabarber (ERr-731®) en Saffraan (Affron®). MenoPrime helpt bij overgangsverschijnselen zoals opvliegers en wisselende stemmingen, is rustgevend, opbeurend en ondersteunt bij prikkelbare gevoelens.