Lavendel, topper uit de aromatherapie

Leer het verschil tussen echte lavendel, spijklavendel en lavandin:

Je hebt het vast weleens gedaan. Zo'n lavendelbloemetje afgerist en tussen je handen kapot gewreven. Heerlijk toch...
Niet voor niets is lavendel een topper uit de aromatherapie. Eentje die we hier graag eens volop in de kijker zetten. 

Het is wellicht een van de oudste en meest populaire oliën uit de aromatherapie: de etherische olie van lavendel. En de kans is groot dat haar typische zoete kruidengeur je spontaan aan de zomer doet denken.  

De naam lavendel (botanische soortnaam Lavendula) stamt af van het Latijnse “lavare” wat “wassen” betekent. Lavendel was immers al honderden jaren populair om in het waswater en parfums te gebruiken omwille van haar heerlijke geur.

Lavendel heeft ook een bewezen therapeutische werking: de etherische lavendelolie werkt ontspannend en kalmerend op het zenuwstelsel (verstuiving) en kan ook fysieke spanning verminderen (massage). Veel mensen gebruiken het daarom in de avond voor het slapengaan. Verdamp een half uurtje voor het naar bed gaan 3 druppels lavendelolie in de slaapkamer of doe 2 druppels op je kussen (of pyjama, zakdoek) zodat je de geur goed kan inademen. Neem je graag een bad voor het slapen gaan?  Doe dan 3 druppels lavendelolie in een handje (magnesium)zout en los dit op in een aangenaam warm bad.  

Lavendelolie wordt niet voor niets al van oudsher gezien als een EHBO-kist in een flesje. Dat dankt ze aan haar kalmerende, pijnstillende en licht ontsmettende werking. Ideaal dus voor o.a. lichte brandwonden* en bij insectenbeten. In deze gevallen mag je de lavendelolie puur aanbrengen op het plekje en herhalen zolang het branderige gevoel blijft. Bij zonnebrand kan je de lavendelolie verdunnen in je bodymelk, aloe vera gel of calendula olie.

* bij brandwonden geldt natuurlijk: eerst onder koud / lauw stromend water en bij grotere, ernstigere brandwonden natuurlijk medische hulp inschakelen!

Wist je dat er veel verschillende soorten lavendel zijn en dat het wel belangrijk is om de juiste soort lavendelolie te gebruiken?

De etherische olie van lavendel bevat immers tientallen verschillende moleculen die haar geur en werking bepalen. En alhoewel er voor een deel overeenkomsten zijn, zijn er ook belangrijke verschillen tussen de soorten.

We leggen je hier in het kort het verschil tussen de 3 belangrijkste soorten lavendel uit.

Echte Lavendel (Lavendula angustifolia)

Deze typisch Franse lavendelsoort is smalbladig (angusti-folia) en heeft een relatief korte aarvormige bloeiwijze. Ze heeft een zoete, bloemige geur.  Haar 3 voornaamste bestanddelen zijn linalylacetaat, linalool en cis-β-ocimene. Deze en de andere aanwezige bestanddelen zorgen voor haar ontspannende, kalmerende, pijnstillende en ontsmettende werking.

Deze echte “officinale” lavendel gebruik je zoals hierboven beschreven voor het ontspannen, slapen of als EHBO.  

Nadeel is dat de planten iets kleiner zijn en dus een relatief lage opbrengst hebben. En je hebt ook relatief veel plantmateriaal nodig om via stoomdestillatie de lavendelolie te winnen. Je haalt ongeveer 1kg olie uit 68kg plant. Dat maakt de echte lavendelolie iets duurder dan haar soortgenoten.

Spijklavendel (Lavendula latifolia)

Spijklavendel komt typisch eerder in Spanje voor, is breedbladig (lati-folia) en heeft langere, spijkvormige bloemaren. Spijklavendel lijkt uiteraard op lavendel maar heeft een frissere kruidige geur en lijkt wat meer op de geur van rozemarijn. Dat komt omdat 1,8-cineol (ook wel eucalyptol genoemd) en kamfer de voornaamste bestanddelen zijn, naast de voor lavendel typische linalool.

Deze werken eerder stimulerend en opmonterend en werken dus de ontspannende werking van linalool tegen. Hierdoor is spijklavendel minder geschikt voor relaxatie, maar is het bijvoorbeeld wel aangenaam bij hoofdpijn.

Ze maken spijklavendelolie ook uitermate geschikt bij spier- of gewrichtspijnen: 5 druppels spijklavendelolie verdunnen in 1 eetlepel basisolie zoals amandel- of arnica-olie en inmasseren.

En ze is ook interessant om in een stoombadje te gebruiken bij luchtweginfecties: 3 druppels spijklavendelolie in een kom met kokend water en met een handdoek over het hoofd de stoom goed inhaleren gedurende 5 – 10 minuten.

Voor haar zuiverende werking wordt ze soms ook gebruikt in acne-producten en natuurlijke schoonmaakproducten.

Lavandin (Lavendula x intermedia)

Als je aan de Provence denkt, denk je waarschijnlijk aan de lavendelvelden. Wat je ziet is eigenlijk Lavandin, een natuurlijke hybride van de echte lavendel en de spijklavendel.

Na de Eerste Wereldoorlog begonnen Provençaalse boeren massaal deze hybride lavendelsoort aan te planten omdat ze mooie grote struiken vormen met een veel hogere opbrengst aan etherische olie (voor 1kg olie heb je slechts ongeveer 36kg plantmateriaal nodig). Dat maakt de Lavandin olie ook een pak goedkoper.

De geur is intenser en scherper dan lavendel, meer kruidig en kamferachtig, maar met nog steeds de typisch zoete, bloemige geur van lavendel als ondertoon.  Lavandin is daarom vooral een lieveling om te parfumeren (natuurlijk parfum, bij je wasproduct, in natuurcosmetica, …).  

Door haar samenstelling is haar therapeutische waarde kleiner. De voornaamste bestanddelen van lavendin zijn linalool, linalyl-acetaat, kamfer en 1,8-cineol (eucalyptol). De twee laatste bestanddelen zijn opwekkend en stimulerend en in te hoge concentraties aanwezig om nog voldoende ontspannend effect te hebben.

Maar ideaal dus als je gewoon voor het geurtje gaat!

Zorg er eerst en vooral voor dat het een echte etherische olie is en geen (synthetisch) parfum. Anders heeft het wel de geur, maar niet de therapeutische waarde.

Zorg dat je flesje lavendelolie ook de botanische naam (in het Latijn) vermeldt en liefst ook het “chemotype”, dat wil zeggen de sterkst aanwezige inhoudsstoffen zoals hierboven vermeld.

Vermeldt het flesje enkel lavendelolie en twijfel je? Als de lavendelolie te kruidig ruikt (naar eucalyptus of rozemarijn), dan is het geen echte lavendel maar spijklavendel of wellicht het goedkopere lavandin. Er wordt helaas nogal eens gefoeteld…